فهرست :

موقعت جغرافيايي
تاریخچه سلطانیه
معرفي اراضي تاريخي
تربت خانه
وجه تسمیه تربت خانه
ویژگی های معماری در بنای تربت خانه
پوشش سقف تربت خانه
تزئینات وابسته معماری در بنای تاریخی تربت خانه
سردابه
قلعه یا ارگ سلطنتی
تاریخچه ارگ سلطنتی سلطانیه (برج و بارو):
شناخت واحدهای ساختمانی داخل بخش مذهبی ارگ
دروازه جنوبی (دروازه شاهی):
دروازه شمالی- دروازه تشریفات:
سابقه تاريخي احداث گنبد به استناد كتيبه ها
سقف ايوان جنوب شرقي
سقف ايوان شرقي
سقف ايوان شمالي
بررسي کتیبه های گنبد
کتیبه های گلدسته ها
كتیبه های تربت خانه
معماری و تزیینات در گنبد سلطانیه
نقوش گیاهی
تزئینات كتیبه ای
عناصر معماری
نقوش اسلیمی
مقرنس در گنبد سلطانیه
تزئینات آجری
تزئینات گچی
كاشیكاری در گنبد سلطانیه
تزئینات سنگی
تزئینات چوبی
تزئینات نقاشی رنگی
قشرهای تزییناتی در گنبد سلطانیه



موقعیت جغرافیایی



بخش سلطانیه با وسعتی حدود 156 هكتار در ناحیه مركزی متمایل به غرب استان زنجان، 48 درجه و 48 دقیقه طول شرقی جغرافیایی و 36 درجه و 36 دقیقه عرض شمالی جغرافیایی با ارتفاع 1880 متر از سطح دریا در 40كیلومتری جنوب خاوری استان زنجان قرار گرفته است.

وجود چمن سلطانیه، قرار گرفتن كوههای اطراف و ارتفاع مكانی، منطقه را در ردیف نواحی بادخیز قرار داده است و سبب شده تا سلطانیه دارای آب و هوای نسبتاً معتدل مایل به سرد و خشك باشد. بیشترین درجه حرارت در تابستانها 28 درجه بالای صفر و كمترین آن در زمستان به 15 درجه زیر صفر می رسد و میانگین آن 1/11 سانتیگراد است.
حداكثر میزان بارندگی در سال 350 میلیمتر است.بارش و نزولات جوی درسلطانیه كه متأثر از آب و هوای استان است تابع دو باد معروف به «مه» و «شروه» است.كه به ترتیب از شمال به جنوب و از جنوب غرب به شمال شرق حركت می كنند.

تاریخچه سلطانیه

شهر سلطانيه در 30 كيلومتري جنوب شرقي شهر زنجان و در 54 كيلومتري ابهر قرار دارد اين محل طبق كتيبه هائي كه از پادشاهان آشور بدست آمده ، در قرن هشتم قبل از ميلاد محل سكونت طايفه جنگاور(ساكاراتيها ) بوده ودرعهد فرمانروايان ماد به اسم " اردیبا" خوانده مي شده است و پارتها آنرا بنام نخستين پادشاه خود " ارساس " ناميدند .

از تاريخ سلطانيه تا حمله مغول اطلاع دقيقي در دست نيست . ليكن لازم به تذكر است تا پيش از تسلط مغول سلطانيه به نام " نيز آگامبي " و " شروياز " معروف بوده است .

تاریخ سلطانیه در چهار دوره بررسی می شود:

الف: دوره ایلخانان مغول:

در این دوره شهر به دلیل قدرت نظامی و اقتصادی فرمانروایان ایلخانی بوجود آمده و به حداكثر رشد خود رسید.

ب: دوره امیر تیمور و فرزند او میرانشاه:

در این دوره علیرغم ویرانیهای بسیار، ناشی از جنون میرانشاه ، روند اضمحلال شهر با مهاجرت جمعیتی كه در زمان شاهان ایلخانی به اجبار به سلطانیه كوچ داده شده بودند همراه می شود. بنا به گفته پیتر دیولافوآ در روز وفات سلطان محمد در 716 ه.ق چهارده هزار نفر شهر را ترك كردند.

ج: دوره صفویه و قاجاریه:

در این دوره اگر چه سلطانیه اهمیت خود را از دست داده بود لیكن منزلگاه معتبری بین قزوین و تبریز به شمار می آمد. در اوائل حكومت قاجاریه و به هنگام جنگهای ایران و روسیه چمن سلطانیه از مراكز تجمع سپاهیان فتحعلیشاه قاجار بود. همانگونه كه قبلاً نیز اشاره شد فتحعلیشاه كاخی در نزدیكی شهر ساخت كه باعث انهدام و تخریب بسیاری از بناهای تاریخی محوطه گنبد سلطانیه و شهرگردید. ویرانی شهر و مهاجرت ساكنین شهر به جایی رسید كه جمعیت آن در قرن سیزده ه.ق به حد زیادی نزول كرد. بطوریكه از شهری چون سلطانیه قرن چهارده ه.ق پایتخت یكی از معتبرترین دولتها بود چیزی به جز یك دهكده فقیر بجای نماند..